زعفران به لطف خواص دارویی‌اش و رنگ و عطری که دارد، یکی از ارزشمندترین و گران‌‌ترین ادویه جات شناخته شده در سراسر جهان است. شاید بپرسید خواص دارویی این ادویه چیست؟ فهرست خواص زعفران از نظر دارویی گسترده است و همچنان در حال بزرگ شدن است.
زعفران یکی از ۱۴ گیاه برتری است که در انجیل ذکر شده‌است. از این رو برای پی بردن به کاربردهای جدید آن تحقیقاتى در مورد این چاشنی موثر در حال انجام است. قرن‌ها است که این چاشنی به خاطر قوت بخشیدن به قلب، مغز و بسیاری دیگر شناخته شده است.
تاریخچه زعفران و حقایقی در رابطه با این گیاه
کروکوس ساتیووس، که معمولا به عنوان زعفران شناخته شده‌است، مواد خام یکی از ادویه‌جات بسیار گران قیمت در جهان است، و قرن‌ها است که توسط انسان استفاده می‌شود. شفادهندگان مصر آن را را برای درمان بیماری‌های دستگاه گوارش استفاده می‌کردند؛ همچنین در زمان روم باستان، این گیاه به منظور التیام زخم و تسکین مشکلات دستگاه تنفسی فوقانی استفاده می‌شد.
امروزه، زعفران به عنوان یک عامل ضد التهابی و ضد سرطان استفاده می‌شود، همچنین تاثیر آن در درمان نقص‌های شناختی بررسی شده‌است. استفاده‌های دیگر زعفران در طب سنتی عبارت است از سقط جنین و همین‌طور درمان اسپاسم، تب، سرماخوردگی، برونشیت و بی‌خوابی. در طب سنتی و طب آیورودا، از این گیاه به عنوان یک خلط‌آور و ضد سرفه (اکسپکتورانت)، آرام بخش، ضد آسم، آداپتوژن (سازش‌زا) یا قاعدگی‌آور (دارو یا هر چیزی که برای تسریع یا تشدید خون‌روش در قاعدگی به کار می‌رود) استفاده می‌شود و در طول قرن ۱۶ تا ۱۹ برای تهیه‌ی ترکیبات مختلف دارویی جهت تسکین درد استفاده می‌شد.
این ادویه‌ی خارق‌العاده، بومی جنوب اروپا است و امروز در بسیاری از کشورها، عمدتا ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، ایران، یونان، ترکیه، و ایالت کشمیر و جامو در هند کشت می‌شود. کلاله‌ی خشک‌شده در تولید لوازم آرایشی، داروسازی و صنایع رنگ‌رزی پارچه و منسوجات و همین‌طور در پخت و پز اهمیت زیادی دارد.
مردم در سراسر اروپا می‌توانند زعفران تولید کنند، اما هزینه‌ی بالای نیروی کار برای برداشت این محصول و مقدار کم تارهای زعفران که در هر گل وجود دارد، باعث شده که عرضه‌ی این محصول همواره کمتر از تقاضایی باشد که برای آن وجود دارد، – با وجود این عرضه به اندازه‌ای است که بسیاری از مردم می‌توانند مقادیر کمی از این ادویه را برای مناسبت‌های خاص داشته باشند. این مناسبت‌ها عبارتند از روز سنت لوسیا در سوئد و جشن‌های کریسمس در پروانس. برای تولید یک کیلو از این ادویه‌ی خشک ۱۰۰،۰۰۰ گل با دست چیده شده لازم است.
با وجود این‌که رشد این گیاه در سوئد مشکل است، نویسندگان در فستیوال‌های سوئدی عنوان کرده‌اند که این ادویه‌ی شگفت‌انگیز مدت زمان زیادی است که به نان‌های مخصوص روز سنت لوسیا اضافه شده‌است. بسیاری از فرهنگ‌ها استفاده از آن را به عنوان یک ماده‌ی دارویی یا غذایی پذیرفته‌اند، با وجود آن‌که بیشتر افراد به ندرت می‌توانند از آن استفاده کنند.
یونانیان باستان ثروت بی‌انتهای خدایان را با توصیف تختی از زعفران برای زئوس بیان می‌کردند.
زعفران “خون هرکول” نامگذاری شده بود و به عنوان یک طلسم محافظتی و برای مراسم بخور استفاده می‌شد. کیک زعفران توسط فنیقی‌ها به افتخار الهه‌ی باروری عشتروت و ماه پخته می‌شد. در فرهنگ‌های باستانی ناحیه‌ی مدیترانه، این ادویه با قدرت، باروری، حساسیت‌های سایکیک و قدرت جنسی همراه بود. اضافه کردن این گیاه به معجون‌ها و آب‌داروهای عشق، یک آئین درمانی و تزکیه‌ا‌ی محبوب بوده‌است.
در عهد عتیق در بخش غزل غزل‌های سلیمان نیز در کنار مُر حجازی، آلوئه، کالاموس و دارچین، این گیاه به عنوان یکی از با ارزش‌ترین ادویه‌جات ذکر شده‌است. این گیاه تنها توسط زنانی چیده می‌شد که دارای رتبه‌ی اجتماعی بالایی بودند، مانند راهبه‌هایی، که لباس رنگ شده با زعفران می‌پوشیدند.
مصریان آن را با عسل مخلوط می‌کردند، و رومیان خواهان این گیاه بودند چرا که آن را داروی مقوی غرایز جنسی می‌دانستند و در شب ازدواج آن را روی بستر ازدواج‌شان می‌پاشیدند. این گیاه در طول تاریخچه‌اش در ترکیبات مخصوص شستشوی بدن به عنوان یک آرامش‌دهنده، در ظرف‌های برگ خشک، در لوازم آرایشی، به عنوان یک داروی ضد افسردگی و البته – جهت رنگ و طعم دادن به غذاهای سنتی استفاده شده‌است.
ارزش غذایی زعفران
یک قاشق غذاخوری زعفران (دو گرم) حاوی موارد زیر است:
– ۶ کالری
– ۱.۳ گرم کربوهیدرات
– ۰.۲ گرم پروتئین
– ۰.۱ گرم چربی
– ۰.۱ گرم فیبر
– ۰.۶ میلی‌گرم منگنز (۲۸ درصد از مقدار توصیه شده‌ی روزانه)
– ۱.۶ میلی‌گرم ویتامین C (سی) (۳ درصد از مقدار توصیه شده‌ی روزانه)
– ۵.۳ میلی‌گرم منیزیم (۱ درصد از مقدار توصیه شده‌ی روزانه)
– ۰.۲ میلی‌گرم آهن (۱ درصد از مقدار توصیه شده‌ی روزانه)
– ۵ میلی‌گرم فسفر (۱ درصد از مقدار توصیه شده‌ی روزانه)
– ۳۴.۵ میلی‌گرم پتاسیم (۱ درصد از مقدار توصیه شده‌ی روزانه)
مهمترین خواص زعفران
۱: افزایش سلامت قلب و عروق
مطالعات اخیر وعده‌های فوق‌العاده‌ای می‌دهند بدین مضمون که این گیاه در ارتقاء سیستم قلبی عروقی نقش موثری دارد. پروتئین‌های شوک حرارتی(HSPs) ۲۷، ۶۰ و ۷۰ به ویژه به طور قابل‌توجهی با سندرم متابولیک (نشانگان سوخت و ساز) و آترواسکلروزیس (تصلب شرائین) مرتبط بودند و بنابراین پژوهشگران تصمیم گرفتند که به بررسی اثر این گیاه بر تیترهای آنتی‌بادی HSP در بیماران مبتلا به سندرم متابولیک بپردازند.
سطح پروتئین‌های شوک حرارتی ۲۷، ۶۰، ۶۵ و ۷۰ در مطالعه‌ای که در مجله‌ی “پزشکی مکمل و یکپارچه” منتشر شد، در طول دوره، با ۱۰۵ شرکت کننده‌ی مبتلا به سندرم متابولیک اندازه‌گیری شد. شرکت‌کنندگان به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند و به یک گروه دارونما و به گروه دیگر زعفران داده شد (هر کدام به میزان ۱۰۰ میلی‌گرم). پس از سه ماه، آنتی‌بادی‌هایی که پروتئین‌های شوک ۲۷ و ۷۰ را گرم می‌کردند تا حد زیادی در گروه زعفران کاهش یافت.
۲: اختلال نعوظ را درمان می‌کند
اختلال نعوظ (ED) بیش از ۱۵۰ میلیون مرد در سراسر جهان را مبتلا کرده‌است. در طب سنتی، این گیاه به عنوان داروی مقوی غرایز جنسی استفاده می‌شود. کروسین ماده‌ای است که باعث شده زعفران برای قوای جنسی مفید باشد.
در یک مطالعه‌ی مقدماتی برای ارزیابی این استفاده‌ی قدیمی از زعفران، ۲۰ داوطلب مرد مبتلا به اختلال نعوظ به مدت ۱۰ روز مورد بررسی قرار گرفتند. هر روز صبح، شرکت‌کنندگان یک قرص حاوی ۲۰۰ میلی‌گرم از این ادویه را مصرف می‌کردند. شرکت‌کنندگان در ابتدای دوره و در پایان ۱۰ روز، آزمایش نعوظ صبحگاهی (بلند شدن آلت هنگام خواب) را انجام دادند و پرسشنامه‌ی شاخص بین‌المللی عملکرد نعوظ (IIEF-۱۵) را پر کردند.
پس از ۱۰ روز از شروع دوره، بهبودِ به لحاظ آماری قابل‌توجهی در ورم نوک و سفتی و همچنین تورم پایه و سفتی مشاهده شد. نمره‌ی کل ILEF-۱۵ در شرکت‌کنندگانی که این گیاه را مصرف کردند به طور قابل‌توجهی بالاتر بود. تاثیر مثبتی بر عملکرد جنسی با افزایش طول دوره دیده شد و تعداد دفعات نعوظ در مردان دچار اختلال نعوظ تنها پس از مصرف این گیاه به مدت ۱۰ روز مشاهده شد. بنابراین، مشخص شد این ادویه‌ی سنتی به طور بالقوه به عنوان یک درمان طبیعی برای ناتوانی جنسی نیز تاثیرگذار است.
۳: دارای اثرات بالقوه ضد سرطانی است
سرطان به عنوان دومین علت اصلی مرگ و میر در جهان در نظر گرفته می‌شود. زعفران به عنوان یک گیاه دارویی به دلیل ضد سرطان بودن‌اش شناخته شده‌است، و یک درمان بالقوه و طبیعی سرطان است.
در یک آزمایش بالینی تصادفی دوسوکور که در مجله‌ی طب گیاهی اَویسِنا (Avicenna Journal of Phytomedicine) منتشر شده، اثرات زعفران بر واکنش به درمان در بیماران مبتلا به متاستاز کبد مورد بررسی قرار گرفت. سیزده شرکت‌کننده‌ی مبتلا به متاستاز کبد وارد این مطالعه شدند و سپس به دو گروه مختلف تقسیم شدند. هر دو گروه رژیم شیمی درمانی دریافت کردند. شرکت‌کنندگان در گروه ۱ با کپسول زعفران (۵۰ میلی‌گرم و دو بار در روز) در طول دوره‌ی شیمی درمانی تحت درمان قرار گرفتند و به گروه ۲ دارونما داده شد.
مجموع طولانی‌ترین قطر برای تمام زخم‌ها و آسیب‌ها قبل و بعد از درمان، به وسیله‌ی سی تی اسکن همراه با تزریق وریدی محاسبه و مقایسه شد. از ۱۳ فردی که در این مطالعه شرکت کرده بودند، شش نفر جدا شدند و هفت نفر تا پایان ادامه دادند. در گروه درمان شده با زعفران، دو شرکت‌کننده واکنش نسبی و کامل (۵۰ درصد) نشان دادند، در حالی که در گروه دارونما، هیچ واکنشی دیده نشد. همچنین، دو مرگ در دارونما و یکی در گروه زعفران رخ داد. این تحقیقات نشان می‌دهند که این گیاه می‌تواند برای بیماران مبتلا به متاستاز کبد و سرطان‌های دیگر مفید باشد.
۴: علائم سندرم پیش از قاعدگی را کاهش می‌دهد
سندرم پیش از قاعدگی (PMS) یکی از شایع‌ترین مشکلات سلامتی گزارش شده توسط زنان است که بر ۲۰ درصد تا ۴۰ درصد از زنان در سن باروری تاثیر می‌گذارد. این گیاه به عنوان یک ضد اسپاسم بسیار عالی دیده می‌شود، بنابراین محققان مرکز تحقیقات بهداشت باروری ولیعصرِ دانشگاه علوم پزشکی تهران مطالعه‌ای ترتیب دادند برای بررسی این‌که آیا این گیاه می‌تواند علائم PMS را کاهش دهد یا خیر. زنان بین سنین ۲۰ تا ۴۵ سال که چرخه‌ی قاعدگی منظم داشتند و علائم PMS را به مدت دست کم شش ماه تجربه کرده بودند، برای این پژوهش واجد شرایط بودند. زنان به طور تصادفی به دو گروه تقسیم شدند. گروه A، که کپسول ۱۵ میلی‌گرمی زعفران را دو بار در روز (صبح و عصر) دریافت می‌کردند و گروه B، که کپسول دارونما را دو بار در روز و به مدت یک یا دو سیکل قاعدگی دریافت می‌کردند.
این زنان برای مشخص شدن علائم PMS با استفاده از پرسشنامه‌ی علائم روزانه‌ی پیش از قاعدگی (PDS) و مقیاس درجه‌بندی افسردگی (HAM-D) مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج بهبود قابل‌توجهی را در هر دو آزمون (PDS و HAM-D) برای زنان در گروه زعفران نشان داد. همچنین بهبود قابل‌توجهی در علائم در مقایسه با گروه دارونما مشاهده شد.
۵: احساس سیری را ترویج می‌دهد و به کاهش وزن کمک می‌کند
در یک مطالعه در کشور مالزی، محققان خاصیت سیرکنندگی زعفران را مور د پژوهش قرار دادند. به گروهی از زنان شرکت‌کننده دو بار در روز کپسول Satiereal ( داروی سیری تهیه شده از گیاه زعفران – مترجم) و به گروه دیگر یک دارونمای غیر فعال بدون هیچ محدودیتی در دوز مجاز روزانه داده شد. پس از دو ماه، میزان مصرف میان‌وعده‌ها در شرکت‌کنندگانی که از عصاره‌ی زعفران استفاده کرده بودند کاهش یافته بود و وزن بیش‌تری نسبت به گروه کنترل از دست داده بودند.
در نهایت محققان به این نتیجه رسیدند که این گیاه می‌تواند با مهار اشتها به درمان چاقی کمک کند و سبب کاهش وزن شود.
۶: اضطراب و افسردگی را درمان می‌کند
افسردگی با نرخ شیوعی برابر با ۲۱ درصد جمعیت کل و در تمام رده‌های سنی کشورهای توسعه، یک اختلال جدی در جامعه‌ی امروز است. زعفران به عنوان یک گیاه درمانی، در طب سنتی ایرانی برای افسردگی مورد استفاده قرار می‌گرفته‌است، بنابراین محققان بر آن شدند که اثربخشی این گیاه را در درمان افسردگی خفیف تا متوسط در یک کارآزمایی بالینی شش هفته‌ای ارزیابی کنند.
سی بیمار سرپایی بزرگسال که برای افسردگی تحت مصاحبه‌ی بالینی قرار گرفتند، در این آزمایش شرکت کردند. شرکت‌کنندگان یک رتبه‌ی پایه (حداقل ۱۸) در مقیاس درجه‌بندی افسردگی همیلتون داشتند. در این آزمایش تک-مرکزیِ دو سو کور، شرکت‌کنندگان به صورت تصادفی برای یک مطالعه‌ی شش هفته‌ای انتخاب شدند. افراد حاضر در این مطالعه به دو گروه تقسیم شدند. در گروه یک به شرکت‌کنندگان یک کپسول زعفران (۳۰ میلی‌گرم در روز) داده می‌شد و در گروه دو شرکت‌کنندگان یک کپسول ایمی‌پرامین ضد افسردگی (۱۰۰ میلی‌گرم در روز) دریافت می‌کردند. نتایج نشان داد که این گیاه در این دوز به اندازه‌ی ایمی‌پرامین در درمان افسردگی خفیف تا متوسط موثر است.
در مطالعه‌ی دیگری که در مجله‌ی “پزشکی مکمل و یکپارچه” منتشر شد، ۶۰ شرکت‌کننده‌ی بزرگسال مبتلا به اضطراب و افسردگی به صورت تصادفی انتخاب شدند. تعدادی از این افراد دو بار در روز و به مدت ۱۲ هفته یک کپسول زعفران ۵۰ میلی‌گرمی و تعدادی دیگر کپسول پلاسبو (دارونما) دریافت کردند. پرسشنامه‌ی افسردگی بک (BDI) و پرسشنامه‌ی اضطراب بک (BAI) به عنوان پایه، شش و ۱۲ هفته پس از شروع دارو استفاده شد. پنجاه و چهار شرکت‌کننده به طور کامل در این آزمایش حضور داشتند. نتایج نشان دادند که در طول ۱۲ هفته، مکمل زعفران در مقایسه با دارونما اثر قابل‌توجهی در نمرات BDI و BAI داشت.
۷: به درمان آرتریت (التهاب مفاصل) کمک می‌کند
یک مطالعه‌ی ایتالیایی نشان می‌دهد که کروستین موجود در زعفران می‌تواند روند رسیدن اکسیژن به مغز را بهبود ببخشد، و به این ترتیب درمان آرتریت (التهاب مفاصل) را تسهیل می‌کند. با توجه به مرکز پزشکی دانشگاه مریلند، یک نوع زعفران (زعفران مرغزار) می‌تواند در کاهش نقرس موثر باشد. با این حال، این زعفران نباید توسط بیماران مسن مبتلا به اختلالات کبدی، کلیوی یا مغز استخوان – و توسط زنان باردار استفاده شود.
۸: قوه‌ی بینایی را بهبود می‌دهد
یک مطالعه اسپانیایی نشان داده‌است که که ترکیبات طبیعی موجود در این گیاه می‌توانند به جلوگیری از کم شدن قوه‌ی بینایی و دژنراسیون (تحلیل رفتن) شبکیه کمک کنند. مشخص شده‌است که سافرانال، یکی از ترکیبات موجود در این ادویه، از مورفولوژی پذیرنده‌ی نور (مکانیزمی در چشم که کمک می‌کند شکل‌هایی را که می‌بینید درک کنید)، واکنش بصری و شبکه‌ی مویرگ‌ها محافظت می‌کند.
مکمل زعفران اگر به طور مداوم مصرف شود، باعث بهبود ضخامت ماکولا در بیماران می‌شود. این امر به طور قابل‌توجهی عملکرد شبکیه را بهبود می‌بخشد. همچنین مشخص شده‌است که زعفران از آسیب پذیرنده‌ی نور ناشی از جراحت اکسیداتیو مزمن جلوگیری می‌کند.
و مطابق با گزارشی که از سوی دانشگاه سیدنی منتشر شد، زعفران قوه‌ی بینایی را در سالمندان بهبود می‌دهد. در این آزمایش، قوه‌ی بینایی بیمار بعد از مصرف قرص‌های زعفران، بهبود یافت. زعفران بر ژن‌هایی که مقدار اسید چرب غشاء سلولی را تنظیم می‌کنند، تاثیر می‌گذارد و همین باعث می‌شود که سلول‌های بینایی مقاوم‌تر شوند. این مطالعه توانایی زعفران را در درمان رتینیت پیگمنتوزا، نشان می‌دهد. رتینیت پیگمنتوزا یک بیماری ژنتیکی است که باعث کور شدن دائمی‌در جوانان می‌شود.
۹: بی‌خوابی را درمان می‌کند
اگر چه تحقیقات محدودی در این زمینه صورت گرفته‌است، اما برخی از این مطالعات نشان می‌دهند که زعفران می‌تواند بی‌خوابی را درمان کند. مطالعات دیگری نشان می‌دهند که زعفران می‌تواند افسردگی و بی‌خوابی مرتبط با این مشکل را درمان کند.
در یک بررسی دیگر، کروسین موجود در این گیاه باعث بهبود مرحله‌ی خواب بدون حرکات سریع چشم در موش آزمایشگاهی شد. مهم‌تر از همه این که این ترکیب سبب هیچ تاثیر نامطلوبی (مانند بی‌خوابی ناگهانی) پس از به خواب رفتن در موش‌ها نشد.
۱۰: سلامت مغز را ارتقاء می‌دهد
مطالعات متعدد نشان می‌دهند که زعفران در مواجهه با اختلالات یادگیری و حافظه موثر است. در یک مطالعه‌ی مشابه، تجویز ۳۰ میلی‌گرم زعفران در روز، بهبودی را در وضعیت بیماران مبتلا به بیماری آلزایمر نشان داد. همچنین عصاره‌های کروسین و اتانولی زعفران اثرات ضد افسردگی را در جوندگان نشان داد. مکمل‌های زعفران همچنین موجب بهبود وضعیت خلق و خوی افراد در مطالعات دیگری شده‌است. عصاره‌ی آبکی زعفران حتی در بیماران مبتلا به اسکیزوفرن، بدون بروز هر گونه عوارض جانبی جدی پذیرفته می‌شود.
درمان با عصاره‌ی زعفران همچنین برخی از اثرات نوروتوکسیک را کاهش داده است. عصاره‌های مشابه حتی تولید انتقال‌دهنده‌های مهم عصبی مثل دوپامین و گلوتامات را افزایش دادند. همچنین ثابت شده‌است که این ادویه حافظه را نیز بهبود می‌دهد.
مطالعات همچنین نقش حفاظتی زعفران را در ایسکمی مغزی (عدم تامین خون کافی برای مغز) نشان می‌دهند. مطالعات مقدماتی نیز به توانایی زعفران در درمان افسردگی اشاره دارند. این مزایای شناختی زعفران را می‌توان به آنتی‌اکسیدان‌های قدرتمند آن نسبت داد.
با این حال، مهم است توجه داشته باشید که اگر زعفران در دوزهای بسیار بالا مصرف شود، می‌تواند کشنده باشد. قبل از استفاده از آن حتما با پزشک خود مشورت کنید.
۱۱: به درمان آسم کمک می‌کند
گزارشات نشان می‌دهند که زعفران از زمان‌های قدیم برای درمان آسم استفاده می‌شود. طب سنتی استفاده از زعفران را برای این منظور ذکر کرده‌است. با این حال، تحقیقات در این زمینه محدود است. از این رو، برای جزییات بیشتر، با دکترتان مشورت کنید.
۱۲: فرآیند هضم را بهبود می‌دهد
مشخص شده‌است که زعفران از طریق اثرات آنتی‌اکسیدانی‌اش و خواص ضد التهابی و ضد رادیکال‌های آزادی که دارد، نقش مهمی در بهبود فرآیند هضم و درمان اختلالات گوارشی ایفا می‌کند. این ماده همچنین توانایی درمان زخم معده و کولیت اولسروز (کولیت زخمی) را نشان می‌دهد.
۱۳: توانایی التیام زخم‌ها را دارد
زعفران می‌تواند زخم‌ها را نیز بهبود بخشد، به خصوص زخم‌هایی که در اثر سوختگی ایجاد شده‌اند. ثابت شده‌است که این ادویه مخاط‌سازی مجدد بر روی زخم را افزایش می‌دهد.
۱۴: سیستم ایمنی بدن را تقویت می‌کند و سطح انرژی را بالا می‌برد
کاروتنوئیدهای موجود در این گیاه می‌تواند تاثیر مثبتی روی سیستم ایمنی بدن داشته باشد. یک مطالعه نشان داده‌است که مصرف ۱۰۰ میلی‌گرم زعفران به طور روزانه می‌تواند فعالیت سیستم ایمنی را بدون هیچ گونه عارضه‌ای تنظیم کند. ثابت شده‌است که عصاره‌ی گلبرگ زعفران نیز واکنش آنتی‌بادی را در موش آزمایشگاهی افزایش می‌دهد.
اعتقاد بر این است که زعفران موجب بهبود سطح انرژی بدن می‌شود، اما ما شواهد روشنی در مورد این ادعا نداریم.
۱۵: آمادگی رحم برای بارداری را بالا می برد
بر اساس یک مطالعه‌ی ایرانی، این گیاه می‌تواند آمادگی رحم را در دوران بارداری افزایش دهد. زعفران بیش‌ترین تاثیر را نیز در افاسمان (کوتاه شدن سرویکس و نازک شدن دیواره‌های آن) دارد. همچنین تعداد انجام زایمان سزارین در میان زنانی که زعفران مصرف می‌کردند، کمتر بود.
برعکس، برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند که زعفران همچنین می‌تواند برای پایان دادن به بارداری مورد استفاده قرار گیرد. لطفا در این رابطه با پزشک خود مشورت کنید.
۱۶: سلامت کبد را بهبود می‌دهد
یک مطالعه نشان می‌دهد که زعفران تا چه حد می‌تواند برای بیماران مبتلا به متاستاز کبدی سودمند باشد. زعفران همچنین برای حفاظت از آسیب ساختاری کبد پیشنهاد می‌شود. این ماده در درمان سمیت کبد نیز تاثیر بسیار مثبتی دارد.
۱۷: گزش حشرات را از بین می‌برد
گفته می‌شود که استفاده‌ی موضعی از عصاره‌ی زعفران جای نیش حشرات را درمان می‌کند. با این حال، تحقیقات کمی در این زمینه صورت گرفته‌است.
۱۸: التهاب را درمان می‌کند
مطالعه‌ای که توسط دانشگاه منچستر صورت گرفت نشان داد که مصریان از زعفران برای درمان التهاب استفاده می‌کرده‌اند. و با توجه به خواص ضد التهابی که زعفران دارد، چنین تاثیری چندان دور از ذهن نیست.
یک مطالعه‌ی دیگر نشان می‌دهد که زعفران می‌تواند اثرات محافظتی بر آسیب حاد کلیه‌ی ناشی از ایسکمی (کم رسیدن خون به یک اندام) داشته باشد. حتی عصاره‌ی گلبرگ زعفران هم دارای خواص ضد التهابی است.
منابع مختلفی بیان می‌کنند که زعفران برای بهبود جریان خون نیز مفید است، ترمیم و شکل‌گیری سلول را بهبود می‌دهد و تب و درد دندان را هم درمان می‌کند. اما تحقیقات محدودی در این زمینه وجود دارد. از این رو، اگر قصد استفاده از زعفران را برای هر یک از این بیماری‌ها دارید، با پزشک خود صحبت کنید.
خواص زعفران برای پوست
نیازی نیست که بر فواید زعفران برای پوست تاکید کنیم. در زیر فهرستی می‌بینید از تاثیرات مثبتی که (همراه با چند ماسک)، این ادویه می‌تواند روی پوست شما داشته باشد.
۱۹: شفافیت پوست را افزایش می‌دهد
برای داشتن پوست صاف و نرم، ماسک صورت زیر را آماده کنید.
– ۱ قاشق چایخوری پودر چوب صندل، ۲ تا ۳ رشته زعفران و ۲ قاشق شیر را با هم مخلوط کنید.
– قبل از استفاده از این ماسک، صورت‌تان را بشویید و با یک پارچه آب آن را بگیرید.
– ماسک را در حالی که صورت‌تان هنوز نم دارد استعمال کنید.
– پوست خود را به طور کامل در یک حرکت دایره‌ای ماساژ بدهید.
– اجازه دهید ماسک به مدت ۲۰ دقیقه بماند تا خشک شود، سپس آن را بشویید.
– این ماسک را باید یک بار در هفته استفاده کنید تا بیش‌ترین نتیجه را از آن بگیرید.
۲۰: پوست شما را روشن می‌کند
برای این‌که پوست‌تان را به طور طبیعی روشن کنید، مراحل زیر را باید انجام دهید.
– چند تار زعفران را به مدت ۲ ساعت در شیر خیس بگذارید.
– این شیر را روی صورت و گردن‌تان پخش کنید.
– بعد از چند دقیقه آن را بشویید.
– با استفاده‌ی منظم از این ترکیب، پوست شما به طور طبیعی روشن خواهد شد.
* در این‌جا یک ترکیب دیگر می‌بینید که می‌توانید با استفاده از آن پوست را به طور طبیعی روشن کنید:
– تخمه‌ی آفتابگردان و زعفران را در شیر بریزید و اجازه بدهید به مدت یک شب تا صبح خیس بخورند.
– صبح این مخلوط را میکس کنید.
– ماسک حاصل را روی صورت‌تان قرار دهید تا پوستی صاف و درخشان پدیدار شود.
اضافه کردن چند رشته زعفران به لیوان شیری که می‌خورید نیز می‌تواند کمک‌تان کند یک چهره‌ی درخشان داشته باشید. زنان باردار اغلب شیر و زعفران مصرف می‌کنند زیرا این ترکیب سبب می‌شود که جنین در رحم پوستی درخشان و روشن پیدا کند. با این وجود، هیچ نظریه‌ی پزشکی این موضوع را پشتیبانی نمی‌کند.
رشته‌های زعفران را می‌توان در آب گرم داخل وان پاشید. اجازه بدهید که رشته‌ها به مدت ۲۰ دقیقه خیس بخورند و سپس از این آب برای حمام کردن استفاده کنید. این ترکیب به طور طبیعی رنگ پوست شما را روشن می‌کند.
۲۱: آکنه و لکه‌های روی پوست را درمان می‌کند
خواص ضد قارچ زعفران سبب شده که برای درمان آکنه، لکه‌های پوستی و جوش‌های سرسیاه موثر باشد.
– ۵ تا ۶ برگ ریحان را با ۱۰ تا ۱۲ رشته زعفران مخلوط کنید تا خمیر صافی آماده شود.
– خمیر به‌دست آمده را بر روی پوست صورت‌تان پخش کنید.
– بعد از گذشت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه صورت‌تان را با آب سرد شستشو دهید.
این ماسک به از بین بردن آکنه و جوش کمک خواهد کرد. برگ ریحان می‌تواند باکتری‌هایی را که باعث آکنه و جوش می‌شوند، از بین ببرد. زعفران را دو بار در روز برای پاک کردن لکه‌ها از روی صورت استفاده کنید.
۲۲: پوست کدر را درمان می‌کند
با استفاده از زعفران می‌توانید با پوست کدرتان خداحافظی کنید!
– ۲ تا ۳ رشته زعفران را به یک قاشق چایخوری آب اضافه کنید و اجازه بدهید یک شب تا صبح بماند.
– صبح روز بعد رنگ آب زرد خواهد شد.
– یک قاشق چایخوری شیر، ۲ تا ۳ قطره روغن زیتون یا نارگیل و مقدار اندکی شکر به این آب زعفران اضافه کنید.
– یک قطعه نان را در این مخلوط بزنید و آن را روی تمام قسمت‌های صورت‌تان بمالید.
– به مدت ۱۵ دقیقه صبر کنید تا ماسک خشک شود، سپس آن را بشویید.
– این ماسک پوست را تر و تازه می‌کند و حلقه‌های تیره‌ی دور چشم را نیز از بین می‌برد.
– این ماسک همچنین پوست شما را با کمک به گردش خون بهتر رویه‌سابی می‌کند، و در نتیجه سبب می‌شود که پوست صاف و درخشان شود.
۲۳: زعفران برای داشتن رنگ پوستی زیبا و خیره‌کننده
در مورد رنگ پوست‌تان نگران هستید؟ پس این قسمت را به دقت بخوانید!
– چند رشته زعفران را به عسل اضافه کنید.
– صورت‌تان را با این ماسک صورت ماساژ بدهید.
این ماسک به وسیله‌ی اکسیژن‌رسانی به پوست‌تان باعث گردش خون می‌شود. با استفاده از این ماسک به طور منظم، پوست‌تان رنگی زیبا به خود می‌گیرد.
۲۴: پوست‌تان پرطراوت می‌کند
زعفران می‌تواند کمک کند که پوستی پرطراوت و تر و تازه داشته باشید. تمام کاری که باید انجام بدهید این است که رشته‌های زعفران را در گلاب بریزید و پس از آن‌که پوست‌تان را رویه‌سابی کردید، آن را روی همه‌ی قسمت‌های صورت پخش کنید.
۲۵: خشکی پوست را درمان می‌کند
اگر پوست کدر و خشکی دارید، می‌توانید با استفاده از لیمو و زعفران یک ماسک صورت تهیه کنید. لیمو پوست‌تان را از درون و به طور عمقی پاک می‌کند، در حالی که زعفران به آن درخشش می‌دهد. برای درمان خشکی پوست با استفاده از زعفران دستور زیر را دنبال کنید:
– چند قطره آب لیمو را با یک قاشق پودر زعفران مخلوط کنید.
– اگر پوست خیلی خشکی دارید، می‌توانید چند قطره شیر هم به آن اضافه کنید.
– مواد را خوب مخلوط کنید تا یک خمیر صاف و یکدست حاصل شود و بعد آن را روی تمام قسمت‌های صورت‌تان پخش کنید.
– اجازه بدهید ماسک به مدت ۲۰ دقیقه روی صورت‌تان بماند و بعد آن را با آب ولرم شستشو دهید.
۲۶: زخم و جای زخم را بهبود می‌بخشد
جنگجویان در گذشته از عصاره‌ی زعفران برای درمان زخم‌های حاصل از جنگ استفاده می‌کردند. زعفران دارای خواص شفابخش شگفت‌انگیزی است که در درمان زخم‌ها و جای زخم و لکه‌ها تاثیر بسیار زیادی دارد و سبب می‌شود که پوستی صاف و بدون لکه داشته باشید.
۲۷: زعفران مانع از ریزش مو می‌شود
آنتی‌اکسیدان‌های موجود در زعفران همچنین می‌توانند از ریزش مو جلوگیری کنند. این ادویه فولیکول‌های مو را ترمیم می‌کند و روند رشد مو را ارتقاء می‌دهد.
برای استفاده از این گیاه جهت جلوگیری از ریزش مو مطابق با دستورالعمل زیر پیش بروید:
– چند رشته زعفران را در شیر خیس بگذارید و مقداری شیرین‌بیان به ترکیب اضافه کنید.
– همه‌ی مواد را خوب مخلوط کنید تا یک خمیر آماده شود و بعد خمیر حاصل را روی موها و کف سر استعمال کنید.
– اجازه بدهید خمیر به مدت ۱۵ دقیقه بماند و بعد آن را با آب سرد شستشو دهید.
– این روش درمانی را دو بار در هفته تکرار کنید.
همین روش را می‌توان برای مبارزه با طاسی نیز استفاده کرد.
۲۸. به کاهش نوسانات خلق و خو کمک می‌کند
هر مادر بارداری دچار نوسانات خلق و خو می‌شود و ممکن است به مسائل بسیار ساده نیز حساسیت نشان بدهد. خوب اگر می‌بینید همسرتان برای چیزی که به نظرتان مسخره می‌آید مانند بچه گریه می‌کند، نگران نشوید، فقط به این معناست که حال خوبی ندارد. برای آرام کردنش، می‌توانید یک لیوان شیر گرم با کمی زعفران به او بدهید.
۲۹. برای کاهش دردهای دوره بارداری عالی است
دچار شدن مادران باردار به درد مخصوصا در پا، کاملا طبیعی است. زیرا وزنی که حمل می‌کنند کم نیست، مخصوصا مادارانی که مجبورند در دوران بارداری کار کنند. خاصیت ضد التهاب و آرام‌بخش زعفران می‌تواند به کاهش درد کمک کند.
۳۰. زعفران، تهوع صبحگاهی را کاهش می‌دهد
اکثر زنان باردار در سه ماهه اول بارداری به تهوع صبحگاهی دچار شده‌اند. سه ماهه اول بارداری، دوره بسیار مهمی است زیرا مغز و سیستم عصبی نوزاد در حال شکل گیری است. در این دوران، بدن باید مواد مغذی را دریافت کند تا رشد ادامه داشته باشد؛ به هرحال، تهوع صبحگاهی می‌تواند بر اشتهای مادران در این دوره تاثیر بگذارد. زعفران می‌تواند به کاهش تهوع صبحگاهی کمک کرده و اشتها را نیز بیشتر کند.
۳۱. سرشار از فولات است
فولات برای بارداری ضروری است زیرا در رشد مغز کودک و سیستم عصبی او نقش دارد. فولات می‌تواند از نقص کودک در هنگام تولد جلوگیری کرده و به رشد او کمک کند. فولات برای مغز مانند یک ابر غذاست و خوشبختانه زعفران، فولات بالایی دارد.
۳۲. زعفران، رشد سلول‌های قرمز خون را افزایش می‌دهد
سلول‌های قرمز خون برای رشد جنین و همچنین متابولیسم مادر ضروری هستند. اگر ذخیره سلول‌های قرمز خون کافی نباشد، احتمال تولد نوزاد با نقص، بیشتر می‌شود و ممکن است مادر به کم خونی دچار شود. در شرایط حاد، کم خونی می‌تواند هم برای مادر و هم کودک کشنده باشد. زعفران که سرشار از آهن است، منبع خوبی برای تولید سلول‌های قرمز خون است و ویتامین C موجود در آن به جذب مناسب آهن کمک می‌کند.
۳۳. از کم خونی جلوگیری می‌کند
یکی از مشکلاتی که اکثر زنان باردار با آن مواجه می‌شوند، کم خونی است. زیرا سلول‌های قرمز خون درون بدن آنها فقط برای متابولیسم خودشان به کار نمی‌روند بلکه در رشد جنین نیز نقش دارند. مصرف خوراکی‌های سرشار از آهن، راهی برای جلوگیری از کم خونی است و زعفران یکی از ادویه‌هایی است که گنجاندن آن در رژیم غذایی توصیه می‌شود.
۳۴. زعفران عدم تعادل هورمونی را درمان می‌کند
عدم تعادل هورمونی می‌تواند باعث مشکلاتی مانند بی‌طراوتی پوست، لکه های تیره و آکنه شود. خوب، چون مادران باید از مواد آرایشی بهداشتی که حاوی مواد شیمیایی هستند اجتناب کنند زیرا ممکن است برای جنین مضر باشند، مبارزه با آکنه و لکه‌های تیره کاملا غیر ممکن می‌شود و مصرف زعفران می‌تواند عدم تعادل هورمونی را درمان کرده و از مشکلاتی مانند آکنه و لکه‌های تیره، به صورت طبیعی جلوگیری کند.
۳۵. زعفران با حساسیت‌ها مبارزه می‌کند
یکی از عوارض بارداری، ضعیف شدن سیستم ایمنی و آسیب پذیر شدن مادران در برابر حساسیت‌هاست. فقط با افزودن زعفران به رژیم غذایی می‌توانید سیستم ایمنی خود را تقویت کرده و با حساسیت‌ها مبارزه کنید. زیرا زعفران سرشار از ویتامین C و آنتی اکسیدان است که از مادر و کودک محافظت می‌کنند.
۳۶. زعفران باعث می‌شود حرکات جنین را حس کنید
زمانی که به ماه پنجم بارداری رسیدید، می‌توانید حرکات جنین را در شکم خود حس کنید. برای افزایش حس حرکت، می‌توانید زعفران را به رژیم غذایی خود اضافه کنید. این مسئله از نظر علمی ثابت شده است اما باید مقدار مناسبی از آن را مصرف کنید. در دوران بارداری، زیاد زعفران مصرف نکنید.
۳۷. التهاب لثه را درمان می‌کند
التهاب لثه یکی از مشکلاتی است که اکثر زنان باردار با آن مواجه می‌شوند و مسواک زدن منظم دندان‌ها راه حل آن نیست زیرا وضعیت را بدتر می‌کند. تنها چیزی که نیاز دارید، گذاشتن مقداری پودر زعفران روی لثه و ماساژ دادن آن است.
نحوه‌ی استفاده
بخش خوراکی زعفران کلاله است، یک ساقه‌ی بلند، نازک و طلایی که درون گل قرار دارد. تامین‌کنندگان اصلی اروپا از منطقه‌ی لامانچا در اسپانیا هستند. تولیدکنندگان آسیایی در چین (به نام سافالان)، کشمیر (کِسار) و ایران (زعفران) هستند.
در طول تاریخ، این گیاه به صورت پودر یا کلاله‌ی کامل (رشته‌های باریک زعفران) بوده است، ولی برای حفظ کیفیت عطر و بوی آن بهتر است به صورت رشته‌های باریک نگهداری و عرضه شود. هیچ جایگزینی برای این گیاه وجود ندارد، و به دلیل قیمت‌اش، تلاش‌های زیادی برای تولید نمونه‌های تقلبی آن صورت گرفته‌است. به دقت توجه کنید که چاشنی گلرنگ را که رنگ مشابه زعفران دارد اما ارزان است، به جای زعفران نخرید.
زعفران بسیار خوش عطر و بو است، و طعمی تند، زبان‌گز و کمی تلخ دارد. رشته‌های باریک زعفران در بسیاری از غذاهای برنجی و همچنین برای سبزیجات، گوشت، غذاهای دریایی، مرغ و نان‌ها و شیرینی‌ها استفاده می‌شود. این ادویه عطر و طعمی تند و تیز و تقریبا دارویی دارد و رنگ زرد-نارنجیِ زیبایی به غذاها می‌دهد.
زعفران به آسانی در بسیاری از بازارهای فروش کالاهای ویژه یافت می‌شود، و به دلیل ارزش بالای آن، ممکن است در یک منطقه‌ی امن نگهداری شود. بنابراین اگر در قفسه‌های فروشگاه زعفران پیدا نکردید، از مدیر فروشگاه سوال کنید. زعفران معمولا در بسته‌بندی‌های کوچک پلاستیکی به فروش می‌رسد یا به منظور محافظت از آن در مقابل نور و هوا در فویل بسته‌بندی می‌شود.
طریقه‌ی ذخیره‌سازی و نگهداری
این گیاه باید در یک ظرف دردار، ترجیحا از جنس شیشه و در یک مکان خنک، تاریک و خشک ذخیره شود. دمای ذخیره‌سازی مناسب برای زعفران کمتر از ۲۰ درجه‌ی سانتی‌گراد و در رطوبت کمتر از ۴۰ درصد است.
زعفران هم مانند سایر گیاهان دارویی و ادویه‌ها به نور حساس است، در صورتی که در یک ظرف شفاف نگهداری شود، باید در فویل پیچیده شود. اگر کلاله‌های آن به هم فشرده باشند، قبل از انتقال آنها به شیشه، باید کمی خرد و از هم جدا شوند. این کار باعث می‌شود تا چندین رشته را در یک زمان جدا کنید و بردارید.
اگر چه زعفران را اگر به درستی ذخیره شود، می‌توان به مدت چند سال نگهداری کرد، اما توصیه می‌شود از آن طی دو سال استفاده کنید زیرا با گذشت زمان به مرور عطر و بویش را از دست می‌دهد.
مضرات و عوارض جانبی احتمالی زعفران
۱. افت فشار احتمالی
ترکیب زعفران با گیاهان دارویی یا مکمل‌های دیگری که دارای قابلیت کاهش فشار خون هستند، ممکن است خطر افت فشار خون را افزایش دهد. برخی از این گیاهان دارویی و مکمل‌ها عبارتند از نائین هاوندی، کازئین پپتیدها، پنجه گربه، روغن ماهی، کوآنزیم کوکیوتِن (CoQ۱۰)، ال آرژنین، گزنه، دیوخار (گرگ تیغ) و تیانین.
۲. اختلال دو قطبی
از آن‌جا که این گیاه می‌تواند خلق و خوی را تحت تاثیر قرار دهد، ممکن است حتی باعث تحریک‌پذیری و رفتار تکانشی در افراد مبتلا به اختلال دوقطبی شود. اگر مبتلا به این اختلال هستید، از مصرف آن پرهیز کنید.
۳. اختلالات قلبی
این گیاه ممکن است بر ضربان قلب تاثیر بگذارد. اگر چه این گیاه می‌تواند برای قلب مفید باشد، اما لطفا در صورت استفاده از آن برای درمان بیماری قلبی‌تان، با پزشک‌تان حتما مشورت کنید.
۴. مسومیت
مصرف پنج گرم از این گیاه می‌تواند منجر به مسمومیت زعفران شود، و علائم این مسمومیت عبارتند از:
– زرد شدن رنگ پوست، صلبیه و غشاهای مخاطی (تقلید زردی)
– سرگیجه
– استفراغ
– اسهال خونی
– هماتوری (خون‌ادراری)
– خونریزی از لب‌ها، بینی، رحم یا پلک
– بی‌حسی
– واژگونی سطح اورمیک
– پورپورای ترومبوتیک که منجر به نکروز شدید بینی می‌شود
۵. سقط جنین و مرگ
همچنین گزارش شده‌است که مصرف ۱۰ گرم از این گیاه می‌تواند باعث بروز سقط شود، و دوز کشنده‌ی آن ۱۲ تا ۲۰ گرم است.
۶. سایر مضرات
آسم ناشی از آلرژی و رینوکونژونکتیویت نیز گزارش شده‌است، و واکنش‌های آنافیلاکتیک می‌توانند در عرض چند دقیقه پس از خوردن غذاهای تهیه شده با آن رخ بدهد. در دوران بارداری نیز نباید از زعفران استفاده کرد.
صحبت‌های نهایی در مورد زعفران
– این گیاه برای بهبود علائم سندرم قبل از قاعدگی، افسردگی، و اضطراب بسیار عالی در نظر گرفته می‌شود، احساس سیری را افزایش می‌دهد و باعث کاهش وزن می‌شود.
-زعفران در بیشتر فروشگاه‌های مواد غذایی و به صورت آنلاین به شکل پودر یا رشته‌های باریک عرضه می‌شود.
– این گیاه را نباید در دوران بارداری مصرف کرد. این گیاه را همیشه در دوزهای کوچک مصرف کنید و همچنین در دوره‌ی زمانی طولانی مدت نباید از آن استفاده کنید.
